"Jane Eyre" Charlotte Brontë

            Któż nie słyszał o Charlotte Brontë – angielskiej pisarce i poetce, najstarszej siostrze wśród trzech znanych pisarek Brontë. Jej najsłynniejsza powieść "Jane Eyre", która należy do kanonu literatury światowej, od ponad stu sześćdziesięciu lat zachwyca kolejne pokolenia czytelników. I ja postanowiłam zapoznać się z Jane (i to czytając w oryginale - po angielsku). Dobrze uczyniłam. Powieść może nie ma wartkiej, porywającej akcji, ale wciąga... A lektura po angielsku dodatkowo zbliża zarówno do autorki jaki do epoki, w której żyła.

            Brontë opowiada historię młodej dziewczyny, która po stracie obojga rodziców, trafia do domu brata swojej matki. Nie potrafi jednak obudzić uczuć u ciotki, która – gdy tylko nadarza się okazja – pozbywa się dziewczynki, wysyłając ją do szkoły dla sierot, słynącej z surowego rygoru. Jane daje sobie jednak radę, zdobywa wykształcenie i wreszcie znajduje pracę jako guwernantka w domu Edwarda Rochestera, samotnie wychowującego przysposobioną córkę. Wydawałoby się, że tu wreszcie znajdzie prawdziwe szczęście. Jednak los upomni się zadośćuczynienia za winy z przeszłości jej ukochanego pana. Jane nocą ucieka szukać swojej własnej drogi…

        "Jane Eyre" to powieść tak wielowymiarowa, że jej dogłębna analiza mogłaby posłużyć za obszerną pracę naukową. Autorka bowiem w swoim dziele ukazała wiele płaszczyzn życia ówczesnego XIX-wiecznego społeczeństwa. Od wątku romansowego do szerokiego spektrum tła społeczno-obyczajowego z ukierunkowaniem na rolę kobiety w ówczesnym świecie.

           Wartym szerszego zaakcentowania jest ukazany w powieści portret kobiety, tak różny od znanych nam obrazów z wiktoriańskich powieści, jak choćby z "Dumy i uprzedzenia" czy "Wichrowych wzgórz" (o których wkrótce), gdzie kobiety często poddają się losowi zamiast tworzyć swoją własną historię. Jane Eyre bowiem nie jest słabą, pogodzoną z losem kobietą, która nie potrafi walczyć o swoje szczęście. Charlotte Brontë wykreowała tę postać na dumną, pewną siebie i niezależną przedstawicielkę płci żeńskiej. Nawet pod wpływem kolei losów, które nie szczędzą bohaterce nieszczęść w postaci cierpienia i samotności, Jane już jako dziecko nie poddaje się. Może czasem za bardzo ustępuje, ale to jednak były inne czasy, niektórych rzeczy nie wypadało robić kobiecie.

           Nie można również zapomnieć o zgrabnie przedstawionym tle społeczno-obyczajowym, które dla obecnych czytelników może stanowić nie lada egzotykę. Autorka w głównej mierze skupia się na roli kobiety w społeczeństwie opanowanym przez mężczyzn, jak również na nierównościach klasowych. Przemyślenia Jane odnośnie kształcenia i małżeństwa budzą wielorakie refleksje. W szczególności fragment dotyczący uczenia wiejskich dzieci może wzbudzać sprzeczne emocje. Wydanie tej powieści w XIX wieku musiało wstrząsnąć ówczesnym systemem wartości, o czym niewątpliwie świadczy rozwój w tym okresie ruchu emancypantek.

            Charlotte Brontë nie zapomniała również zadowolić miłośników romansów poprzez historię gorącej miłości między Jane Eyre a jej Panem - Edwardem Rochesterem. Miłości skłonnej do największych poświęceń, nieskalanej złą myślą czy uczynkiem. Miłość rozkwitła na łamach powieści jest po trosze uczuciem w obecnych czasach niemodnym, zbyt idealnym, dla niektórych wielce naiwnym i pozbawionym grama zdrowego rozsądku. Wątek ten nie każdemu przypadnie do gustu, nie każdy czytelnik bowiem zaakceptuje taki obraz wzniosłego uczucia. W mojej opinii wątek miłosny jest jedynie pretekstem do ukazania innych aspektów ówczesnego życia, o których pisałam wyżej. Co nie oznacza, że nie jest ciekawy.

 

          Dlaczego książka „Jane Eyre” należy do tak fenomenalnych dzieł? Oprócz wspomnianych postaci coś jeszcze ważnego drzemie w tej powieści. A mianowicie, jak wpływa na człowieka samotność, czym jest tęsknota za ciepłem i miłym słowem, jak wygląda prawdziwa przyjaźń i wreszcie, ile jest w stanie udźwignąć prawdziwa, dojrzała miłość. Naprawdę trudno o większe wartości. 

Jeśli więc ktoś lubi czasy XIX wiecznej Anglii, z ich wyglądem, architekturą i pejzażami, a do tego mrokiem, posępnością, ale i miłością oraz tajemnicą wraz z oryginalnością bohaterów, to książkę jak najbardziej polecam. Powieść Charlotte Brontë bawi, wzrusza i daje do myślenia. Niebanalna w treści, ubogaca, udowadniając, że pokarmu dla duszy należy szukać właśnie w literaturze.

 

Autor: Charlotte Brontë

Tytuł oryginału: Jane Eyre 

Polski tytuł: "Dziwne losy Jane Eyre" lub "Jane Eyre. Autobiografia"
Język oryginału: angielski

Powieść czytałam w oryginale, po angielsku, którą to można za darmo i legalnie pobrać ze strony Projekt Gutenberg.

 

 Polecają